ทำความรู้จัก ประวัติที่มาและหน้าที่ของตำรวจสันติบาล

เมื่อวันที่ 5 มิถุนายน พ.ศ. 2473 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรประชาธิปก พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 7) ได้มีประกาศพระบรมราชโองการ “โดยมีพระราชประสงค์จะให้ราชการในกรมตำรวจภูธรดำเนินเจริญยิ่งขึ้น เป็นการสมควรที่จะจัดให้มีเจ้าหน้าที่ซึ่งรอบรู้ในวิชาการบางอย่างเป็นพิเศษขึ้นไว้ เพื่อประโยชน์แก่การสืบสวนและปราบปรามผู้กระทำผิด” 

ดังนั้น จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งกรมหนึ่งขึ้นในกรมตำรวจภูธรชื่อ “กรมตำรวจภูบาล” มีเจ้ากรมเป็นหัวหน้ารับผิดชอบ และให้กรมมีตำแหน่งเป็นผู้ช่วยอธิบดีกรมตำรวจภูธรด้วย ในการปฏิบัติราชการให้เจ้าหน้าที่ในกรมมีอำนาจตามกฎหมายเสมือนกัน และให้เจ้ากรมมีอำนาจในการออกหมายจับ หมายค้นบ้านเรือน หมายเรียกพยานได้ตามกฎหมาย ทั้งในและนอกเขตกรุงเทพมหานคร

ต่อมา พระองค์ได้มีพระบรมราชโองการ โดยมีสภาผู้แทนราษฎรถวายคำปรึกษา ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ประกาศด้วยคำแนะนำยินยอมของสภาผู้แทนราษฎร ให้เปลี่ยนชื่อกรมตำรวจภูธร เป็น “กรมตำรวจ” และให้เป็นกรมชั้นอธิบดี มีรองอธิบดีเป็นผู้ช่วย และให้กรมตำรวจแบ่งกิจการออกเป็น 4 ส่วนคือ

ส่วนที่ 1 กองบังคับการ

ส่วนที่ 2 ตำรวจนครบาล

ส่วนที่ 3 ตำรวจภูธร

ส่วนที่ 4 ตำรวจสันติบาล มีหน้าที่เป็นกำลังช่วยเหลือตำรวจนครบาลและตำรวจภูธร

และให้เสนาบดีกระทรวงมหาดไทยจัดแบ่งแผนกงานรายย่อยออกไปตามสมควรแก่รูปการ เมื่อได้รับอนุมัติจากคณะกรรมการราษฎรแล้ว “กองตำรวจสันติบาล” จึงได้เกิดขึ้น ตั้งแต่วันที่ 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2475 เป็นต้นมาจนถึงปัจจุบัน โดยใช้ชื่อภาษาอังกฤษว่า “SPECIAL BRANCH” เป็น “กองตำรวจพิเศษ” ต่างจากตำรวจทั่วไป มีหน้าที่สืบสวนและหาข่าวสารทางการเมือง โดยมีรากฐานมาจาก “ตำรวจภูบาล”

นับตั้งแต่ พ.ศ. 2475 เป็นต้นมา ได้มีการเปลี่ยนแปลงระเบียบงานภายในและโครงสร้างของตำรวจสันติบาลหลายต่อหลายครั้ง จนกระทั่งใน พ.ศ. 2552 ได้มีระเบียบสำนักงานตำรวจแห่งชาติ ว่าด้วยการกำหนดอำนาจหน้าที่ของส่วนราชการสำนักงานตำรวจแห่งชาติ พ.ศ. 2552 โดยให้กองบัญชาตำรวจสันติบาล แบ่งส่วนราชการเป็น 5 กองบังคับการ และ 1 กลุ่มงานดังเช่นหน่วยงานที่อยู่ในสังกัดเช่นปัจจุบัน